- 07 March 2024 -
Zorg en ondersteuning aan ouderen: Samen keuzes maken, doorpakken en opschalen
De groeiende kloof tussen vraag naar en het aanbod van ondersteuning en zorg voor ouderen én het tekort aan arbeidskrachten zet de houdbaarheid van ons zorgstelsel behoorlijk onder druk. “Voor een toekomstbestendige zorg en ondersteuning aan ouderen moeten we op een andere manier gaan kijken en werken”, zegt projectleider Alice Salej. Daarvoor heeft zij samen met een groep professionals een aantal thema’s rondom toekomstige zorg voor ouderen in kaart gebracht. Alice is er duidelijk over: “Het komt nu aan op daadkracht. Om zorg écht anders te organiseren en nog meer over organisatiegrenzen heen te stappen. We moeten keuzes maken, doorpakken en opschalen van dat wat werkt.”
Maar tegelijkertijd er ligt al veel waarop we verder kunnen bouwen. “Denk aan de zorgcoördinatiepunten, casemanagement dementie, 1,5 lijns centra voor diagnostiek en advies (Pluspunt en Anders Beter Centrum), wijkteams acute zorg en meer zorg in de thuissituatie.”
Voorbereid zijn op ouder worden
Bij ouderenzorg denken veel mensen vooral aan thuishulp, thuiszorg of verpleeghuizen, de ‘formele ouderenzorg’. Aanvullend hieraan is een verschuiving nodig van die ‘formele ouderenzorg’ naar zelf- en samenredzaamheid, samenzorg en slimme inzet van (zorg)technologie en expertise. Het gat tussen vraag en aanbod wordt namelijk alleen maar groter.
(Toekomstige) ouderen zullen zich, met hun omgeving proactief moeten voorbereiden op het ouder worden. Op alle facetten van het leven: of het nu gaat over vitaal blijven, wonen, zorg en welzijn of over financiën of hun netwerk waarop ze straks een beroep kunnen doen. Alice: “Het gaat vooral om wat een ouderen zelf belangrijk vinden en wat zij zelf nog kunnen, waar nodig met hulp van mensen uit hun omgeving of met (digitale) hulpmiddelen. Niet elke vraag is een zorgvraag. Is zorg nodig, dan doen we dat zoveel mogelijk samen.”
Eerste focus en prioritering
Voor de beweging om tot echte veranderingen te komen in de ondersteuning en zorg voor ouderen zijn vanuit het regiobeeld zes onderwerpen geselecteerd die het verschil kunnen maken: preventie, normaliseren en samenzorg, digitale middelen en technologie, slimmer organiseren, chronische/specialistische zorg en ontmedicaliseren.
Alice: “Allemaal belangrijke onderwerpen, maar we kunnen niet alles nu aanpakken. Focus dus. Bovendien gebeurt er al veel op de verschillende thema’s en in de buitenwereld en moeten we geen dingen dubbel gaan doen. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de preventiecoalities en de impact die zij maken met aanpak van valpreventie. Wat loopt, dat loopt. Op basis van deze afwegingen hebben we uiteindelijk gekozen om ‘normaliseren en samenzorg’ én ‘slimmer organiseren’ met voorrang op te pakken.”
Vanuit deze twee onderwerpen worden drie interventies de komende tijd verder uitgewerkt in Beter anders, Concentratie van thuiszorg en Pluszorgcentra.
Minder afhankelijkheid en besparing op zorgkosten
“Beter Anders betekent dat we zorg zonder bewezen effect afbouwen en oplossingen uitwerken om de (thuis)zorg voor ouderen die nu nog door professionals wordt uitgevoerd te vervangen of te verschuiven. Door medicatieverstrekking via de medicijndispenser, verzorgend wassen met Swash washandjes, de steunkousenhulp en de druppelbril. Mooie voorbeelden die er aantoonbaar aan bijdragen dat ouderen minder afhankelijk worden van (thuis)zorg, er minder inzet van zorgpersoneel is en bespaard wordt op zorgkosten.”
Concentreren en anders organiseren
“Met het toewerken naar concentratie van thuiszorg en Pluszorgcentra zoeken we naar effectieve en efficiënte manier om medisch generalistische zorg te organiseren vanuit centrale wijklocaties voor welzijn, vitaliteit en zorg. Nu komen er bijvoorbeeld op sommige zorglocaties voor ouderen 25 verschillende huisartsen over de vloer. Of is de thuiszorg in sommige gebieden 10 – 15% van hun werktijd bezig met reizen én zijn er geen uniforme werkafspraken tussen de diverse medisch generalistisch professionals. Met de capaciteitsuitdagingen die er liggen, kunnen en moeten we dit anders organiseren.”
“Wat goed werkt breiden we – met behoud van couleur locale, kennis en kwaliteit – uit."
Samen aan de lat
Hoe? Daar is niet één antwoord op. Het zijn lastige vraagstukken. Met wet- en regelgeving en financiering die vaak in de weg zit en professionals die er elk op hun eigen manier inzitten. “Wat goed werkt breiden we – met behoud van couleur locale, kennis en kwaliteit – uit. We proberen zoveel mogelijk los te komen van huidige structuren en financieringsstromen. Die houden zorgorganisaties en -vragers vaak in de greep. De transformatie is gebaat bij meer samenspel en het gesprek over wat je met en voor elkaar kunt betekenen. We moeten samen voorkomen dat de oplossing voor de ene zorgprofessional het probleem van de andere wordt, bijvoorbeeld dat het vervangen van zorg door technologie zorgt voor een toename van het huisartsenbezoek. Daarvoor staan we samen aan de lat. De wijk, de ouderen zelf en de leefomgeving van ouderen vormen daarbij het fundament.